Regularny fact-checking
i publiczne rozliczanie obietnic politycznych

Beneficjenci:
- Młodzi obywatele i obywatelki
- Opinia publiczna, mająca dostęp do regularnie weryfikowanych danych i analiz dotyczących realizacji obietnic przez przedstawicieli władzy
- Dziennikarze, media i eksperci
- Politycy i polityczki
Opis:
Rekomendacja zakłada podjęcie działań zmierzających do rozwinięcia, tworzenia i finansowania stałych, zinstytucjonalizowanych mechanizmów weryfikacji deklaracji i obietnic politycznych, a także zapewnienie regularnego publikowania w przystępnej formie efektów kontroli. W praktyce oznaczałoby to współpracę niezależnych organizacji pozarządowych, mediów i środowisk akademickich, które w sposób ciągły monitorowałyby deklaracje i obietnice składane przez polityków oraz partie polityczne – w kampaniach wyborczych, wystąpieniach parlamentarnych, programach partii, oraz stopień realizacji deklaracji – na podstawie analizy projektów ustaw, oficjalnych raportów i sprawozdań, danych statystycznych czy informacji udostępnianych w trybie dostępu do informacji publicznej.
Ponadto publikowałyby przejrzyste raporty i rankingi w cyklicznych odstępach czasu (np. kwartalnie czy półrocznie). Takie działania, finansowane ze środków publicznych (np. za pośrednictwem niezależnej Najwyższej Izby Kontroli) nie tylko zwiększałyby przejrzystość debaty publicznej, ale też pozwalałyby młodym obywatelom (i całemu społeczeństwu) lepiej ocenić wiarygodność poszczególnych ugrupowań i liderów politycznych.
Wpłynęłoby to także pozytywnie na wzrost zaangażowania społecznego – zwłaszcza młodzieży – w śledzenie bieżących wydarzeń i świadome uczestnictwo w wyborach. Postulat wpisuje się w już funkcjonujące formy fact-checkingu (np. niektóre portale weryfikujące wypowiedzi polityków), jednak proponuje ich rozbudowę i większe usystematyzowanie, a także rozszerzenie o mechanizmy publicznego rozliczania, np. poprzez debaty, otwarte spotkania czy publikację oficjalnych „kart obietnic” przed wyborami i po ich zakończeniu.
Cele:
- Podniesienie poziomu debaty publicznej dzięki rzetelnemu i cyklicznemu sprawdzaniu, na ile deklaracje polityków pokrywają się z działaniami.
- Wzmocnienie roli organizacji pozarządowych i mediów jako strażników transparentności i odpowiedzialności w życiu publicznym.
- Zwiększenie zaangażowania młodych ludzi w procesy polityczne.
- Poprawa jakości komunikacji politycznej.
- Budowanie kultury rozliczalności – tworzenie mechanizmów, w których publicznie i regularnie konfrontuje się obietnice z realiami, a stawianie politykom wysokich wymagań przekłada się na większą odpowiedzialność i zaufanie obywateli do instytucji demokratycznych.
Adresaci rekomendacji:
- Organizacje pozarządowe
- Media
- Dziennikarze śledczy
- Redakcje fact-checkingowe
- Uczelnie wyższe
- Platformy i portale internetowe związane z raportowaniem i przejrzystością życia publicznego
- Najwyższa Izba Kontroli w roli instytucji operatora zapewniającego finansowanie